Kediaman Lestari

serenemaklong.blogspot.com

PERUBAHAN iklim tropika sejak kebelakangan ini memberi kesan langsung kepada kediaman. Oleh itu sistem perlindungan tertentu diperlukan supaya rumah lebih terjaga dari segi jangka hayat serta memberi keselesaan kepada penghuni.

Kesan panas dari sinaran matahari yang berlebihan menyebabkan penghuni ruang tidak selesa, walaupun penggunaan cahaya semula jadi memang digalakkan. Curahan hujan yang tidak dikawal juga akan mengakibatkan bahan tidak tahan kepada air seperti kayu mudah reput dan berkulat.

Walaupun ketika ini banyak bahan dan kemasan yang boleh memberi perlindungan dari kesan iklim, ia mungkin pada tempoh tertentu sahaja. Cara terbaik adalah melihat kepada reka bentuk sesuatu binaan yang mengambil kira keperluan perlindungan dari kesan iklim. Beberapa cara yang sesuai adalah:

Mengurangkan kesan matahari
Pencahayaan semula jadi daripada sinar matahari yang memancar sepanjang tahun mempunyai kesan sampingan iaitu silau dan panas. Oleh itu, apabila sesuatu ruang tidak menerima atau kurang menerima cahaya daripada luar, ruang itu akan menjadi gelap dan seterusnya dirasakan sejuk dan nyaman.

Sinaran matahari biasanya masuk melalui tingkap atau apa-apa jenis bukaan. Sinaran matahari itu akan masuk secara terus, berselerak atau pantulan dari permukaan di luar bangunan. Oleh itu, bahan-bahan binaan dan kemasan yang menyinar haba daripada cahaya matahari harus dikurangkan. Bagi mengelak kesan matahari, ada beberapa cara boleh dilakukan antaranya:

1.  Menanam pokok di sebelah kaki lima supaya daun pokok dapat menyerap haba tanpa memantulkan bahang cahaya matahari. Jika  memerlukan cahaya dan bukannya bahang untuk menerangi ruang dalaman, tanamlah pokok kecil yang sesuai.

Jika cahaya tidak diperlukan, tanamlah pokok daripada jenis yang tidak menghalang laluan udara atau angin dan tingginya separas tingkap supaya dapat menahan sinaran matahari dan membenarkan aliran udara serta pemandangan.

2. Sekiranya kawasan sekitar kediaman tidak membenarkan penghuni menanam pokok bagi mengurangkan sinaran matahari memasuki ruang, cara tidak semula jadi yang praktikal ialah dengan memasang sirip atau ram tetap (louvers) yang diperbuat daripada kayu atau besi aluminium.

Pasangkan kekisi sirip atau ram tetap (louvers) yang tidak melekat terus pada dinding. Cara pemasangan terpisah ini menyebabkan sinaran panas matahari tidak dapat masuk melalui bukaan pada bangunan.

3. Sinaran dan bahang matahari juga boleh meresap melalui permukaan dinding. Binaan dinding yang lebih luas daripada tingkap menyerap haba lebih banyak. Dinding konkrit dan dinding batu bata akan menyerap haba pada waktu siang hari, penyerapan  puncak berlaku pada waktu tengahari.

Selepas itu, haba akan disimpan di dalam bahan itu dan akan dilepaskan keluar pada waktu malam kerana ketika itu udara dan suhu di luar sudah mula sejuk.

Akibatnya, suasana suhu dalaman ruang menjadi tidak selesa kerana kesan suhu dengan tekanan tinggi akan mengalirkan haba ke bahagian suhu dengan tekanan rendah.

Ada beberapa cara mengurangkan kesan pendedahan sinaran dan bahang matahari:

• Menanam tumbuhan menjalar pada bahagian luaran dinding seperti climbing ficus atau climbing ivy yang boleh berfungsi sebagai elemen penebat atau rintangan kepada bahang sinaran matahari.
• Sekiranya sinaran matahari menyinari permukaan bangunan yang gelap, sebahagian haba akan dipantulkan ke udara dan sebahagian lagi akan diserap. Haba yang diserap akan menyebabkan ruang dalaman akan menjadi tidak selesa. Sehubungan itu, permukaan dinding yang dicat dengan warna cerah dapat mengurangkan penyerapan cahaya matahari.

Mengawal kesan tempias hujan

Hujan yang berlaku di kawasan tropika biasanya mempunyai kadar curahan tinggi dan kadang kala mengakibatkan tempias jika  disertakan angin. Oleh itu, beberapa usaha pengawalan perlu dilakukan:

• Reka bentuk pengunjuran atap (overhang) yang lebar dan panjang dapat mengelak dinding bangunan atau tingkap dan pintu daripada terkena tempias hujan. Binaan itu juga dapat menyediakan teduhan dari sinaran dan silau matahari.

• Pemasangan talang (gutter) yang berterusan pada cucur atap dapat membantu mengawal curahan hujan. Talang yang  seharusnya berbentuk setengah bulatan. Dibandingkan dengan talang berbentuk persegi, talang setengah bulatan mengalirkan air dengan lebih baik dan tidak mudah menampung kekotoran.
• Bagi mengelak tempias hujan daripada merosakkan permukaan sisi dinding, binaan kekisi atau ram tetap (louvers) boleh dilakukan. Bahan binaan kekisi daripada kayu atau aluminium banyak digunakan. Selain itu, kekisi ini boleh dijadikan sebagai penghadang sinaran matahari (sunscreen) yang baik dan tidak sepenuhnya menghalang proses pengaliran udara.
• Penggunaan bahan yang kalis air harus digunakan pada bahagian yang selalu menerima tempias hujan. Contohnya, kaki tiang kayu boleh dibina daripada binaan konkrit kerana ini dapat mengelakkan kaki tiang cepat rosak akibat terkena tempias hujan. Kemasan yang kalis air boleh digunakan pada permukaan bahan yang terdedah kepada tempias hujan.

Perlindungan terhadap kesan iklim iaitu panas dan hujan perlu dilakukan dan dipantau bagi menjamin keselesaan penghuni kediaman. Kita perlu menyesuaikan apa juga reka bentuk dan bahan serta binaan yang hendak digunakan dengan mengambil kira keperluan dan kehendak alam sekitar.

(Adaptasi daripada tulisan Hamidon Abdullah)